Wegwijzer voor gewone gelovigen

Nadat Jan Gerritsz Versteghe in 1550 zijn protestantse geloofsovertuiging
herroepen heeft, krijgt hij wroeging en wil hij de schuld die hij door zijn
herroeping op zich geladen heeft verzoenen door een openbare geloofsbelijdenis.
Het resultaat van dit voornemen is Der Leken Wechwyser (1554) dat nu verschijnt
onder de titel Wegwijzer voor gewone gelovigen.
Zoals de titel al aangeeft, is de Wegwijzer bedoeld als 'populaire
geloofsleer'. In die zin kan het boek de 'eerste Nederlandse protestantse
dogmatiek' worden genoemd. Tegelijk is het veel meer, en heel anders, dan wat
tegenwoordig doorgaans onder een dogmatiek wordt verstaan. Veluanus heeft de
ethiek volledig in zijn geloofsleer geïntegreerd en schrijft ook voluit
praktisch, stichtelijk en bevindelijk-vroom.
Hij ruimt veel plaats in voor indringende waarschuwingen en vertroostingen,
roept op tot zelfonderzoek en bekering, en bespreekt de moeiten, strijd en
vreugden die het deel zijn van de gelovige. Vanwege zijn zielsverwantschap met
de nadere reformatie is Veluanus daarom getypeerd als 'bevindelijk theoloog uit
de vroege reformatie'. Dat heeft mede te maken met de invloed van de moderne
devotie - die ook van invloed was op de nadere reformatie - al ontbreekt bij
Veluanus de voor de moderne devotie zo karakteristieke expliciete oproep tot
navolging van Christus. In Veluanus hebben we duidelijk met een pastoor te doen
die zich prima thuis voelt in de brede bedding van het katholieke piëtisme waar
zowel de moderne devotie - vóór hem - als de nadere reformatie - na hem - door
stroomden.